پیام حسینی، ثبت در دلها (بخش اول)
حقیقت پیام حسینی
1. پیام حسینی، ثبت در دلها (بخش اول)
پادشاهان در طول تاریخ، تصاویر خود، جنگها و حماسههای خود را بر سنگهای کوه حکّاکی میکردند تا در تاریخ بماند و برای آیندگان ثبت و ضبط شود؛ ولی چه بسا دیده شده که بسیاری از آن سنگها، زیر خروارها خاک مدفون شده است؛ اما کلام حسینی همچنان باقی است، بدون اینکه بر سنگها ثبت شده باشد؛ به خاطر اینکه پیام حسینی در دلها ثبت شده و فرصتی به مسلمانان داده تا معراج و اعتلای روح انسان را پیدا نمایند.
اصولاً خاصیت «کَلِمَةَ التَّقْوى» این چنین است، چون «کَلِمَةَ التَّقْوى» ـ یعنی روحِ تقوا و تسلّط بر نفس ـ جنبهی تکوینی دارد و زاییدهی ایمان و التزام قلبی به دستورات خداوند است و این آیهی شریفه «... وَ أَلْزَمَهُمْ کَلِمَةَ التَّقْوى وَ کانُوا أَحَقَّ بِها وَ أَهْلَها ...»[1] در شأن کسانی است که بر دلها حکومت میکنند و داعیان «اِلی الله» و منادیان توحید هستند. اینجاست که پیامبر فرمود: «نَحْنُ کَلِمَةُ التَّقْوَى وَ سَبِیلُ الْهُدَى»[2] و امام رضا نیز فرمود: «نَحْنُ کَلِمَةُ التَّقْوَى وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى».[3]
به همین خاطر است که پیامبر اسلام در مدت کوتاهی بر دلهای عالمیان حکومت کرد و راه درست را به راحتی تبیین فرمود؛ چنان که خود حضرت فرمود: «لا یَبقی عَلی ظَهرِ الأرضِ بَیتُ مَدَرٍ وَ لا وَبَرٍ إلّا أَدخَلَهُ اللَّهُ کَلِمَةَ الإسلامِ»؛[4] در سراسر روى زمین خانهاى از سنگ و گل یا خیمههایى از کرک و مو باقى نمىماند، مگر اینکه خداوند، اسلام را در آن وارد مىکند.
ثبت در دلها و حکومت بر دلها، استراتژی بسیاری دارد؛ مادّیون از راه تطمیع انسانها با سرمایه و به زور اسلحه، جنگ، قدرت طلبی و لشکرکشی وارد عمل میشوند. کوتهنظرانِ جامعه هم از منظر قیافهسازی و چهرهسازی در نظام سیاسی اقدام میکنند؛ ولی امام حسین کاملاً با این تفکرات مقابله میکند، چون همه میدانند که آن حضرت با کمترین سپاه به مبارزه برخاست و در این راه از استراتژی چهارگانه استفاده فرمود که امروزه با همان اصول، مایهی تجلّی شیعیان گشته است:
1- فضائل اخلاقی 2- آزادگی 3- شجاعت 4- شهادتطلبی.
حسین بن علی در برابر انبوهی از دشمن ایستاد، دشمنی که با تمام نیروهایش برای مقابله با ایشان آمده و حتی آب را بر روی او و خاندانش بست و در نهایت به سر مبارک آن حضرت هتّاکی کردند؛ ولی آن حضرت، چهار حرکت نمود که نشانهی فضائل اخلاقی اوست:
1- آنان را نصیحت فرمود که این دنیا برای کسی نمیماند و زودگذر است و کسانی که خود را غرق در آن میکنند، بهرهای غیر از ناکامی نخواهند داشت.
2- سپس نسبتِ خود را به پیامبر برای آنها گوشزد کرد و فرمود که پیامبر دربارهی او و برادرش امام مجتبی شهادت داد که آنها دو سید جوانان اهل بهشت هستند و این شهادتِ پیامبر از روی هوی و هَوس نبوده است و باید برای شما معیار تشخیص و امتیاز حق از باطل گردد.
3- در مرحلهی سوم اعلان فرمود که اگر دشمنیِ شما به خاطر حقّی است که شاید مدّعی آن هستید بر من دارید، بگویید تا بپردازم و دست از جنگیدن با من بردارید.
4- در مرحلهی چهارم، قرآن را باز کرد و بر سر گذاشت و آنها را به عمل بر طبق آن دعوت کرد و وقتی مؤثر واقع نشد، فریاد زد: «أَلَا وَ إِنَّ الدَّعِیَّ ابْنَ الدَّعِیِّ قَدْ رَکَزَ بَیْنَ اثْنَتَیْنِ بَیْنَ السَّلَّةِ وَ الذِّلَّةِ وَ هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّةُ یَأْبَى اللَّهُ ذَلِکَ لَنَا وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ حُجُورٌ طَابَتْ وَ طَهُرَت وَ أُنُوفٌ حَمِیَّةٌ وَ نُفُوسٌ أَبِیَّةٌ مِن أَن نُؤثِرَ طاعَةَ الِّئامِ عَلی مَصارِعِ الکِرامِ»[5]شگفتا! این زنازاده فرزند زنازاده (ابن زیاد) مرا بین یکى از دو کار مجبور کرده است، بین مرگ و ذلّت (بیعت با یزید) و هیهات که ما ذلّت و خوارى را بپذیریم! زیرا خدا و پیامبر او و مؤمنین و دامنهاى پاک و مطهری که ما در آن رشد و نمو یافتیم و مردمان با غیرت و جانهای با عزتی که تن به ذلت ندادهاند، این اجازه را به ما نمیدهند که ما مطیع انسانهای پَست شویم و (زندگی ذلتبار را) بر شهادت شرافتمندانه ترجیح دهیم.[6]
آری مرحوم میرزا محمدعلی غروی شاعر می گوید: امام حسین از آب نیاشامید بلکه با فضایل اخلاقی و بر خورد اخلاقی اش به تنها صاحب همه آبها شده است.«لَم یَذُقِ الفُراتُ اُسوَةً بِه، مُتیّماً بِمائِهِ نَحَوَ الخَبَا»[7]
آزادی با آزادگی فرق میکند؛ آزادی همان اختیار است و پدیدهای است در نهاد انسانها که آفریدهی خداوند میباشند؛ ولی آزادگی، اختیاری است که همراه با شعور و ادراک صحیح از کاری که میکند میباشد. «لا إِکْراهَ فِی الدِّین»[8] مربوط به اختیاری است که بشر در آغاز دارد، ولی آزادگی مربوط به همین اختیاری که کرده است میباشد که آیا از روی شعور و برهان بوده است یا نه؟
در جهان امروز مردانِ آزاده بسیار هستند، ولی هدف از آزاده بودنِ خود را بسیار پایین گرفتهاند و حسین بن علی در آزادگی خویش هدفِ بسیار بلندی داشت. «عمر اَطرَف» پسر امیرالمؤمنین از مادری بنام «صهباء تغلبه» است و خواهری دارد به نام «رقیه» که در سنّ 75 سالگی از دنیا رفت و در زمان حیاتش بدون عذر از یاری امام سر باز زد و با امام سجاددربارهی صدقات پیامبر و امیرالمؤمنین به منازعه برخاست. بنا بر قولی در جنگ «مصعب بن زبیر» کشته شد.[9]
این شخص میگوید: وقتی از رفتن برادرم حسین به کربلا باخبر شدم و دانستم که او از بیعت با یزید خودداری کرد، به محضر او رفتم در حالی که تنها بود به ایشان عرض کردم: فدایت شوم! برادرت امام حسن ـ در همین حال اشکم جاری شد و صدای گریهام بلند شد ـ و او مرا در بغل گرفت و فرمود: «برادرم امام حسن به تو گفت که من کشته میشوم»؟
گفتم: بسیار شگفت انگیز فرمودی!
فرمود: «به جان پدرت! از تو میپرسم: آیا خبر کشتن مرا داد»؟
گفتم: آری! چرا تسلیم نمیشوید و بیعت نمیکنید؟
فرمود: «رسول خدا در مدینه دفن است و خاک او با خاک من نزدیک است، ایشان بر طبق نقل پدرم خبر داد که من کشته میشوم، خیال میکنی من نمیدانم؟!ولی با اینکه کشته شدنِ خود را میدانم هرگز تن به ذلّت نمیدهم و میدانم مادرم فاطمه شکایت این امت را در محضر خدا میکند که به سر فرزندانش چها آوردند! و هرکس او را بیازارد به بهشت نرود».[10]
[1] . سوره فتح، آیه26. (و آنها را به حقیقت تقوا ملزم ساخت، و آنان از هرکس شایسته تر و اهل آن بودند)
[2]. ابن بابویه، محمد بن على ،1362 ش، ج2، ص432. «مائیم کلمه تقوا و طریق هدایت».
[3] . العروسى الحویزى، عبد على بن جمعة، 1415 ، ج5، ص74 -«مائیم کلمه تقوا و دستگیره محکم الهى».
[4] . مکارم شیرازى، ناصر ،1374 ش، ج22، ص112
[5] . ابن طاووس، على بن موسى-فهرى زنجانى، احمد،1348 ش، ص97
[6] . همان، ص97.
[7]. مقرم، عبدالرزاق، 1386 ش، ص85
[8] . سوره بقره، آیه256.
[9] . قمی، عباس، 1414 ق، ج6، ص 496 - مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى(1403هـ ق)،ج 42، ص93
[10] . طب‍س‍ی، م‍ح‍م‍دج‍واد ،1331ش،ج1،ص164
